Karta oceny ulicy

Przestrzeń piesza, a zwłaszcza jej jakość, to temat powszechnie pomijany w dyskusjach o mieście. Jeżeli już się pojawia to najczęściej pod postacią szerokości ciągu pieszego i jakości nawierzchni. M.in. te aspekty mają swoje odzwierciedlenie w dokumencie
“Wrocławskie standardy kształtowania przestrzeni miejskich przyjaznych pieszym”. Czy
nawierzchnia i jej jakość są definicja dobrej przestrzeni, która jest przyjazna pieszym?
Zdecydowanie nie.

Jest szereg elementów, które wspólnie tworzą (lub powinny tworzyć) dobrą przestrzeń.

Często ciężko szybko wymienić te puzzle składające się na dobre otoczenie. Dlatego
opracowaliśmy “formularz badania jakości przestrzeni pieszej ulicy”, który zawiera – naszym
zdaniem – najważniejsze kryteria pozwalające dokonać oceny. Podstawą do jego
opracowania były inne, analogiczne badania z innych miast – m.in. Londynu, San Francisco
czy Gdańska. W efekcie powstał formularz zawierający 36 pytań, który kompleksowo
podchodzi do tematu przestrzeni pieszej. Co ważne – może być on wypełniany przez osoby,
bez kierunkowego wykształcenia czy specjalistycznych narzędzi (jedynym “odstępstwem”
jest pomiar szerokości chodnika, który można wykonać przy pomocy taśmy mierniczej lub
licząc ilość kostek betonowych czy też wielokrotność własnej stopy – te wartości w łatwy sposób
można przeliczyć na metry). Najistotniejsze jest tutaj odczucie, które towarzyszy badającej
osobie. Dlatego przy każdej odpowiedzi, w przypadku trudności w ocenie, należy się
odnieść swojego wrażenia – czy analizowana cecha jest komfortowa, akceptowalna,
ryzykowna czy też niebezpieczna. Ta uniwersalność pozwala na ocenę każdego typu
ulic – dużej arterii miejskiej, deptaku czy małej uliczki osiedlowej.

Pytanie jakie sobie zadawaliśmy podczas oceny podzieliliśmy na 5 głównych obszarów:

● chodnik

Sprawdzaliśmy efektywną szerokość, materiał z jakiego wykonana jest nawierzchnia i jej równość. Czy występują przeszkody, ogólnodostępne ławki, kosze na śmieci. Jak wygląda mała architektura, informacja piesza. Pod kątem osób niepełnosprawnych patrzyliśmy jak prezentują się udogodnienia dla tej grupy, a także ocenialiśmy pochylenia poprzeczne i podłużne czy zaznaczenie zjazdów.

● front budynku

Ocenialiśmy m.in. wysokość budynków (w relacji do przestrzeni pieszej), charakter zagospodarowania przyziemia budynków, stan techniczny czy dialog witryn frontowych z pieszym. 

● krawędź jezdni

W tym obszarze skupiliśmy się na odseparowaniu chodnika od jezdni czy ciągów rowerowych, istnieniu przejść dla pieszych. Patrzyliśmy jak wygląda rzeczywiście parkowania oraz zabezpieczenie przed patoparkowaniem. Tu także znalazły się drzewa i krzewy towarzyszące pieszym podróżom.

● “nad głową”

Ten obszar to kwestia oświetlenia ciągów pieszych czy istnienia markiz, podcieni lub innych form zadaszenia, które pozwalają schować się pieszym podczas niepogody. Jednym z elementów był także widok, jaki towarzyszy pieszemu – czy jest on interesujący bądź nie.

● zmysły i uczucia

W ostatnim elemencie znalazła się kwestia czystości, hałasu. Patrzyliśmy na obecność innych ludzi, która może zachęcać do odwiedzenia danej przestrzeni, oraz na subiektywne poczucie bezpieczeństwa na danym odcinku.

Na tej podstawie powstałą karta oceny ulicy – tj. ocena pojedynczego odcinka, który jest

spójny charakterem i funkcją. Nie jest to tożsame z całą ulicą czy odcinkiem między jednym
a drugim skrzyżowaniem. Analizowany obszar mógł być zamknięty w ramach
poszczególnych skrzyżowań (tak najczęściej było), ale nie wyklucza to istnienia dłuższych
lub krótszych odcinków. W naszej opinii ocena całej ulicy pozbawiona jest sensu –
poszczególne fragmenty potrafią być bardzo zróżnicowane i ujęcie całej ulicy w jednej
karcie bardzo zniekształciło bywyniki.

Przeprowadziliśmy badanie na dziesięciu ciągach pieszych. Były to:

● ul. Świdnicka
● ul. Kazimierza Wielkiego
● ul. Rydygiera
● ul. Piłsudskiego
● ul. Traugutta
● ul. Legnicka
● ul. Kochanowskiego
● ul. Lotnicza i Kosmonautów
● ul. Powstańców Śląskich
● ul. Racławicka

Wyniki oraz lista analizowanych odcinków znajduje się poniżej.

• ul. Świdnicka
  • pl. Teatralny – Kazimierza Wielkiego 68,2
  • Bożego Ciała – pl. Teatralny (wschodnia) -82
  • Podwale – Bożego Ciała (wschodnia) – 75
  • Opera – Podwala (zachodnia) – 76,2
  • pl. Kościuszki – Podwale (wschodnia) – 66
  • Podwale – pl. Kościuszki (zachodnia) – 59,3
  • pl. Kościuścki (zachodnia) – 61,7
  • pl. Kościuścki (wschodnia) 62,3
  • Arkady (zachodnia) – 61,8
  • Arkady (wschodnia) – 60,4
  • Piłsudskiego – Bogusławskiego (zachodnia) – 52,3
  • Piłsudskiego – Bogusławskiego (wschodnia) – 76,3
  • Bogusławskiego – Swobodna (zachodnia) – 62,8
  • Bogusławskiego – Swobodna (wschodnia) – 64,5 
• ul. Kazimierza Wielkiego
  • Zamkowa – Krupnicza (południowa) – 68,3
  • Krupnicza – Św. Antoniego (południowa) -71
  • Św. Antoniego – Ruska (południowa) – 60
  • Ruska – pl. Bohaterów Getta (północna) -68
  • pl. Bohaterów Getta – Gepperta (północna) – 52,8
  • Gepperta – Leszczyńskiego (północna) – 57,5
  • Leszczyńskiego – Świdnicka (północna) – 43,7
  • Świdnicka – Szewska (północna) – 70,7
  • Widok – Świdnicka (południowa) – 65
  • Świdnicka – Zamkowa (południowa) 46,8

• ul. Rydygiera
  • Pl. Staszica – Św. Wincentego (południowo-wschodnia) – 65
  • Pl. Staszica – Św. Wincentego (zachodnia) – 57,8
  • Św. Wincentego – Paulińska (południowo-wschodnia) – 59,8
  • Św. Wincentego – Paulińska (zachodnia) – 56,7
  • Paulińska – Henryka Brodatego (południowo-wschodnia) – 50,7
  • Paulińska – Henryka Brodatego (zachodnia) – 47,3
  • Henryka Brodatego – Drobnera (południowo-wschodnia) – 43
  • H. Brodatego – Drobnera (zachodnia) – 46

•  ul. Piłsudskiego
  • Gwarna – Kołłątaja (północna ) – 44,2
  • Kołłątaja – Stawowa (północna) – 60,5
  • Stawowa – Świdnicka (północna) – 49,3
  • Świdnicka – Bałuckiego (północna) – 52
  • Bałuckiego – Pl. Legionów (północna) – 47,7
  • Pl. Legionów – Lelewela (północna) – 47,8
  • Lelewela – Zielińskiego (południowa) – 47,3
  • Zielińskiego – Świdnicka (południowa) – 56
  • Świdnicka – Komandorska (południowa) – 89,2
  • Komandorska – Stawowa (południowa) – 39,3
  • Komandorska – Stawowa (południowa) – 53,3

•  ul. Traugutta
  • Pułaskiego – Miernicza (południowa) – 31,3
  • Miernicza – Prądzyńskiego (południowa) – 37,7
  • Prądzyńskiego – Zgodna (południowa) – 54
  • Zgodna – Więckowskiego (południowa) – 42
  • Więckowskiego – Krakowska (południowa) – 44,3
  • Krakowska – Żabia Ścieżka (północna) – 40,8
  • Żabia Ścieżka – Szybka (północna) – 44
  • Szybka – Miernicza (północna) – 36,3
  • Miernicza – pl. Wróblewskiego (północna) – 37,7
  • Pułaskiego – pl. Wróblewskiego (południowa) – 52
• ul. Legnicka (strona północna)
  • Na ostatnim Groszu – Wejherowska – 50,2
  • Wejherowska – Rysia – 62,5
  • Rysia – Białowieska – 57,2
  • Białowieska – Niedźwiedzia – 62,5
  • Niedźwiedzia – Przedmiejska – 46,3
  • Przedmiejska – Wiadukt kolejowy – 50,2
  • Wiadukt kolejowy – Zachodnia – 52,5
  • Zachodnia – Głogowska – 64,3
  • Głogowska – Lubińska – 56,8
  • Lubińska – Poznańska – 78,7
  • Poznańska – Rybacka – 61,5
  • Rybacka – przejście pod pl. Jana Pawła II – 54,5
• ul. Legnicka (strona południowa)
  • Na Ostatnim Groszu – Kwiska – 68,5
  • Kwiska – Wjazd do wulkanizacji – 64,7
  • Wjazd do wulkanizacji – Małopanewska – 54,2
  • Małopanewska – Wjazd do Kauflandu – 58,7
  • Wjazd do Kauflandu – Plac przy Magnolii – 63,7
  • Plac przed Magnolią – 72
  • Przystanek Niedźwiedzia – Wiadukt kolejowy – 65,2
  • Wiadukt kolejowy – Stacyjna – 57,3
  • Stacyjna – Bolesławiecka – 41,8
  • Boleslawiecka – Pl. Strzegomski – 63,3
  • Pl. Strzegomski – Nabycińska – 53,3
  • Nabycińska – Sokolnicza – 52,5
  • Sokolnicza – przejście pod pl. Jana Pawła II – 70,5
• ul. Kochanowskiego
  • Brucknera Śluza Zacisze północ – 50,2
  • Śluza Mosty Jagiellońskie północ – 62,5
  • Mosty Jagiellońskie północ – 57,2
  • Kochanowskiego nr 91-81 (północna)- 62,5
  • Kochanowskiego nr 81-49 (północna)- 46,3
  • Kochanowskiego nr 49-37 (północna)- 50,2
  • Poczta do Sniadeckich (północna)- 52,5
  • Sniadeckich Bandtkiego (północna)- 64,3
  • Brandtkiego Czackiego (północna)- 56,8
  • Czackiego do kościoła (północna)- 78,7
  • od kościoła do skrzyżowania (północna)- 61,5
• ul. Lotnicza i Kosmonautów
  • Milenijna-Orlen (północna) – 51,2
  • Orlen-Hutnicza (północna) – 66,3
  • Hutnicza-Górnicza – 66,5
  • Górnicza-Stadion Wrocław – 64,7
  • Stadion Wrocław-węzeł Alei Architektów – 55
  • węzeł Alei Architektów-Lewa – 34,2
  • Lewa-Fieldorfa – 45,8
  • skrzyżowanie z Fieldorfa – 59
  • Fieldorfa-Boguszowska – 44,2
  • Boguszowska-Jeleniogórska – 47,8
• ul. Powstańców Śląskich
  • aleja Wiśniowa- Sztabowa (zachodnia) – 54,9
  • Sztabowa – Sudecka (zachodnia) – 63,6
  • Sudecka – Plac Powstańców Śl. (zachodnia) – 53,5
  • odcinek – od plac Powstancòw Śl. do Wielka (zachodnia) – 57,2
  • Wielka -Radosna(zachodnia) – 70,2
  • Radosna-Zaolziańska (zachodnia) – 60,1
  • Zaolziańska – Swobodna (zachodnia) – 64,7
  • Swobodna – Hotel Novotel (wschodnia) – 63,3
  • Hotel Novotel -Wielka (wschodnia) – 48
• ul. Racławicka
  • Modlińska – Gajowicka (zachodnia) – 51,3
  • Gajowicka – Sokola (zachodnia) – 48,3
  • Sokola – Jastrzębia (zachodnia) – 52,7
  • Jastrzębia – Hallera (północno-zachodnia) – 47,3
  • Skarbowców – Orla (południowo-wschodnia) – 52
  • Orla – Sokola (południowo-wschodnia) – 46,8
  • Sokola – Jastrzębia (południowo-wschodnia) – 49,5
  • Jastrzębia – Budynek Racławicka Center (południowo-wschodnia) – 48,8
  • Racławicka Center – Powstańców śląskich (południowo-wschodnia) – 57,8
  • Sokola – Jeździecka (Środek, między jezdniami) – 70,2
  • Sokola – Jeździecka (Środek, między jezdniami) – 68,8

Wyraźnie widzimy, że przygotowanie oceny w sposób całościowy zniekształca obraz. Na
większości ocenianych ulic można zidentyfikować miejsca, które wyraźnie odbiegają od
reszty – zwłaszcza na minus. Czyli przestrzeń piesza w tym miejscu nie należy do
przyjaznych. Np. na ulicy Kazimierza Wielkiego takim odcinkami są pl. Bohaterów Getta –
Gepperta (strona północna) i Leszczyńskiego – Świdnicka (strona północna). Fragment Stacyjna – Bolesławiecka czy Niedźwiedzia – Przedmiejska to przykłady z ulicy Legnickiej. Co ciekawe –
drugi z wymienionych fragmentów jest w dużej mierze strefą zamieszkania – czyli
przestrzenią oddaną pieszym. Jak widzimy – same znaki nie czynią przestrzeni przyjaznej.
Inny przykład – Świdnickiej na odcinku Piłsudskiego – Bogusławskiego (zachodnia) – przykład
poniżej.

Zdajemy sobie sprawę, że niektóre zmiany są niemożliwe (chociażby z powodu braku lokali usługowych w przyziemiu), a inne wymagają znacznych nakładów inwestycyjnych, aby znacząco poprawić przestrzeń. Nie mniej warto przygotować karty w celu zidentyfikowania
koniecznych elementów do poprawy. Kosze na śmieci, ławki to nie są inwestycje, które kosztują
majątek, ale mogą poprawić jakość przestrzeni pieszej. Taka identyfikacja pozwala także na
korekty istniejących rozwiązań w ramach tzw. remontów cząstkowych prowadzonych
głównie przez Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta. Dlatego mamy nadzieję, że uda nam się
znaleźć partnera we wrocławskim magistracie, aby spopularyzować tą formę oceny ulicy.
Tym bardziej, że w czasie pandemii i popularyzacji e-konsultacji, a także z faktu istnienia biura Smart City we Wrocławiu – znalezienie odpowiedniej formy i technicznych możliwości nie powinno być problemem.

Link do szczegółowych wyników